Influencia del clima escolar, la calidad de la enseñanza y la reputación institucional en la satisfacción y lealtad estudiantil en liceos rumanos

Palabras clave: estudiantes de secundaria, clima escolar, satisfacción estudiantil, lealtad institucional

Resumen

Este estudio analiza la influencia del clima escolar, la calidad de la enseñanza y la reputación institucional sobre la satisfacción y la lealtad estudiantil en escuelas secundarias adventistas de Rumania. Se utilizó un diseño cuantitativo ex post facto con una muestra de 153 estudiantes, y se aplicó un modelo de análisis de rutas. Los resultados del modelo con mediación parcial indicaron que la reputación institucional (β = .35), el clima escolar (β = .33) y la calidad de la enseñanza (β = .26) predicen significativamente la satisfacción. A su vez, la satisfacción (β = .46) y la reputación (β = .39) fueron predictores significativos de la lealtad, explicando el 63 % de su varianza. El modelo mostró un ajuste excelente y respaldó la estructura teórica propuesta. Los hallazgos destacan el valor del entorno escolar y la identificación con la institución como factores clave para fortalecer la satisfacción y la fidelización estudiantil. La reputación institucional fue el predictor con mayor influencia combinada, directa e indirecta, sobre la lealtad.

Descargas

La descarga de datos todavía no está disponible.

Citas

Al Hassani, A. A. y Wilkins, S. (2022). Student retention in higher education: The influences of organizational identification and institution reputation on student satisfaction and behaviors. International Journal of Educational Management, 36(6), 1046–1064. https://eric.ed.gov/?id=EJ1347240 DOI: https://doi.org/10.1108/IJEM-03-2022-0123

Aldridge, J. M., McChesney, K. y Afari, E. (2020). Associations between school climate and student life satisfaction: Resilience and bullying as mediating factors. Learning Environments Research, 23(1), 129–150. http://doi.org/10.1007/s10984-019-09296-9 DOI: https://doi.org/10.1007/s10984-019-09296-9

Anselmsson, J., Bondesson, N. y Melin, F. (2016). Customer-based brand equity and human resource management image: Do retail customers really care about HRM and the employer brand? European Journal of Marketing, 50(7/8), 1185-1208. https://doi.org/10.1108/EJM-02-2015-0094 DOI: https://doi.org/10.1108/EJM-02-2015-0094

Bentler, P. M. (2005). EQS 6 Structural equations: Program manual. Multivariate Software. https://www3.nd.edu/~kyuan/courses/sem/EQS-Manual6.pdf

Berkowitz, R., Moore, H., Astor, R. A. y Benbenishty, R. (2017). A research synthesis of the associations between socioeconomic background, inequality, school climate, and academic achievement. Review of Educational Research, 87(2), 425–469. http://doi.org/10.3102/0034654316669821 DOI: https://doi.org/10.3102/0034654316669821

Boriçi, A. y Gjergji, E. (2024). An empirical study of potential factors impacting student satisfaction – A study focused on students living in the north of Albania and attending public universities (case: University of Shkodra, University of Tirana and the University of Medicine, Tirana. International Journal of Professional Business Review, 9(5), Artículo e04690. https://doi.org/10.26668/businessreview/2024.v9i5.4690 DOI: https://doi.org/10.26668/businessreview/2024.v9i5.4690

Caso Niebla, J., Salgado López, B., Rodríguez Macías, J. C., Contreras Niño, L. A. y Urías Luzanilla, E. (2010). Propiedades psicométricas de la Escala de Clima Escolar para Adolescentes [Reporte técnico]. Universidad Autónoma de Baja California. http://uee.uabc.mx/docs/reportesTecnicos/2010/UEERT10-002.pdf

Chirilianu, E. (2025). Predictori ai loialității elevilor în liceele adventiste din România [Tesis doctoral, Universidad de Montemorelos]. https://morelos.koha.es/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=66683&query_desc=kw%2Cwrdl%3A%20chirilianu

Departamentul Educație și Capelanie. Uniunea Bisericilor Adventiste de Ziua a Șaptea din România. (2024). Raport de bilanț 2019–2024. Documento interno no publicado.

Fathan, A. (2022). Analysis of student satisfaction in view of academic atmosphere and quality of educators. AKADEMIK: Jurnal Mahasiswa Ekonomi dan Bisnis, 2(3), 132–140. https://doi.org/10.37481/jmeb.v2i3.558 DOI: https://doi.org/10.37481/jmeb.v2i3.558

Gómez, J. R. (2017). Modelo de factores predictores de satisfacción estudiantil y lealtad institucional validado con estudiantes universitarios. Revista Internacional de Estudios en Educación, 17(1), 22-37. https://doi.org/10.37354/riee.2017.166 DOI: https://doi.org/10.37354/riee.2017.166

Gómez Sánchez, D., Martínez López, E. I., Recio Reyes, R. G. y López Gama, H. (2013). Lealtad, satisfacción y rendimiento académico en los estudiantes de la UASLP-UAMZM. Sophia, 9, 1-17. https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/5163650.pdf

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. y Anderson, R. E. (2019). Multivariate data analysis (8th ed.). Cengage Learning.

Hattie, J. (2008). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge. http://doi.org/10.4324/9780203887332 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203887332

Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2a ed.). The Guilford Press.

Helgesen, Ø. y Nesset, E. (2007). What accounts for students’ loyalty? Some field study evidence. International Journal of Educational Management, 21(2), 126–143. http://doi.org/10.1108/09513540710729926 DOI: https://doi.org/10.1108/09513540710729926

Hu, L. T. y Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118 DOI: https://doi.org/10.1080/10705519909540118

King, S. E. y Hilt, J. A. (2023). Predictores de la satisfacción estudiantil y de la intención de terminar la escuela media en la academia técnica para adultos de Boston. Revista Internacional de Estudios en Educación, 23(2), 159-175. https://doi.org/10.37354/riee.2023.236 DOI: https://doi.org/10.37354/riee.2023.236

Kutsyuruba, B., Klinger, D. A. y Hussain, A. (2015). Relationships among school climate, school safety, and student achievement and well-being: A review of the literature. Review of Education, 3(2), 103–135. https://doi.org/10.1002/rev3.3045 DOI: https://doi.org/10.1002/rev3.3043

Latip, M. S. A., Newaz, F. T. y Ramasamy, R. (2020). Students' perception of lecturers' competency and the effect on institution loyalty: The mediating role of students' satisfaction. Asian Journal of University Education, 16(2), 183-195. https://doi.org/10.24191/ajue.v16i2.9155 DOI: https://doi.org/10.24191/ajue.v16i2.9155

Lodi, E., Boerchi, D., Magnano, P. y Patrizi, P. (2019). High-School Satisfaction Scale (H-Sat Scale): Evaluation of contextual satisfaction in relation to high-school students' life satisfaction. Behavioral Sciences, 9(12), 125. https://doi.org/10.3390/bs9120125 DOI: https://doi.org/10.3390/bs9120125

Marzo-Navarro, M., Pedraja-Iglesias, M. y Rivera-Torres, P. (2005). Measuring customer satisfaction in summer courses. Quality Assurance in Education, 13(1), 53–65. http://doi.org/10.1108/09684880510578650 DOI: https://doi.org/10.1108/09684880510578650

Mauricio Salas, M. P. (2023). Factores que promueven la satisfacción de estudiantes en las escuelas de negocios de universidades privadas en Lima Metropolitana, Perú [Tesis doctoral, Universidad Autónoma de Nuevo León]. Repositorio Académico Digital. http://eprints.uanl.mx/25858/

Muñoz Palomeque, M., Meza Escobar, M. R. y Meza Escobar, A. (2012). Factores de satisfacción estudiantil y lealtad universitaria en alumnos graduandos de universidades confesionales. Revista Internacional de Estudios en Educación, 12(1), 20-31. https://doi.org/10.37354/riee.2012.117 DOI: https://doi.org/10.37354/riee.2012.117

Pascarella, E. T. y Terenzini, P. T. (2005). How college affects students: A third decade of research. Jossey Bass.

Ramsden, P. (1991). A performance indicator of teaching quality in higher education: The Course Experience Questionnaire. Studies in Higher Education, 16(2), 129–150. http://doi.org/10.1080/03075079112331382944 DOI: https://doi.org/10.1080/03075079112331382944

Schertzer, C. B. y Schertzer, S. M. B. (2004). Student satisfaction and retention: A conceptual model. Journal of Marketing for Higher Education, 14(1), 79–91. http://doi.org/10.1300/J050v14n01_05 DOI: https://doi.org/10.1300/J050v14n01_05

Sweeney, J. C. y Soutar, G. N. (2011). Consumer perceived value: The development of a multiple item scale. Journal of Retailing, 77(2), 203-220. DOI: https://doi.org/10.1016/S0022-4359(01)00041-0

Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S. y Higgins D’Alessandro, A. (2013). A review of school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357–385. http://doi.org/10.3102/0034654313483907 DOI: https://doi.org/10.3102/0034654313483907

Tinto, V. (1993). Leaving college: Rethinking the causes and cures of student attrition (2a. ed.). University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226922461.001.0001

Visacovsky, N. (2005). Educación en la ex Unión Soviética: una breve aproximación, ¿hombres omnilaterales o mano de obra calificada? Revista Idelcoop, 32(161), 108-126. https://www.idelcoop.org.ar/sites/www.idelcoop.org.ar/files/revista/articulos/pdf/2005_3571348.pdf

Wang, M.-T. y Degol, J. L. (2016). School climate: A review of the construct, measurement, and impact on student outcomes. Educational Psychology Review, 28(2), 315-352. http://doi.org/10.1007/s10648-015-9319-1 DOI: https://doi.org/10.1007/s10648-015-9319-1

Wong, A., Woo, A. y Tong, C. (2016). Student satisfaction and school reputation: The moderating role of student loyalty and school image. Journal of Marketing and HR, 2(1), 113-125. https://scitecresearch.com/journals/index.php/jmhr/article/view/611 DOI: https://doi.org/10.9734/BJEMT/2016/23422

Publicado
2025-11-14
Cómo citar
Hilt, J. A., & Chirilianu, E. (2025). Influencia del clima escolar, la calidad de la enseñanza y la reputación institucional en la satisfacción y lealtad estudiantil en liceos rumanos . RIEE | Revista Internacional De Estudios En Educación, 25(2), 111-127. https://doi.org/10.37354/riee.2025.255